W dniu 19 lutego Prezydent podpisał ustawę nowelizującą ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, która przedłuża ich legalny pobyt do 30 czerwca 2024 r. Jest to istotne dla pracodawców zatrudniających obywateli Ukrainy, gdyż są oni obowiązani do pilnowania nie tylko legalności pracy zatrudnianych cudzoziemców, ale także legalności ich pobytu na terytorium Polski. Przedłużenie legalności pobytu ukraińskich pracowników, którzy przybyli do Polski z terytorium Ukrainy w okresie od 24 lutego 2022 r. powoduje, że nie trzeba póki co weryfikować posiadania przez nich zezwolenia pobytowego.

Przypomnijmy, że krótko po napaści Rosji na Ukrainę w polskim prawie zostały wprowadzone pewne udogodnienia dla obywateli Ukrainy, w zakresie m.in. legalności ich pobytu na terytorium Polski, ich zatrudnienia, czy świadczeń socjalnych. Wśród nich znalazło się uznanie legalności z mocy ustawy pobytu na terytorium Polski obywateli Ukrainy, którzy w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. przybyli legalnie na terytorium Polski z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa i deklarują zamiar pozostania na terytorium Polski.

Pierwotnie pobyt takich osób na terytorium Polski miał być uznawany za legalny przez okres 18 miesięcy, czyli do 24 sierpnia 2023 r. W czerwcu 2023 r. nowelizacją ww. ustawy legalność ich pobytu została przedłużona do 4 marca 2024 r. (a pobytu obywateli Ukrainy uczęszczających do przedszkola lub szkoły – do 31 sierpnia 2024 r.). Okres ten zbliża się ku końcowi, dlatego uchwalona została kolejna ustawa przedłużająca okres legalnego pobytu.

Przedłużenie tymczasowej ochrony w prawie Unii Europejskiej

Zmiany w polskim prawie wprowadzane są równolegle do zmian w prawie europejskim. Pierwotnie decyzją wykonawczą Rady Unii Europejskiej 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r. objęto wysiedleńców z Ukrainy tymczasową ochroną na okres jednego roku, czyli do 4 marca 2023 r. Następnie ochrona ta została automatycznie przedłużona o dodatkowy rok do dnia 4 marca 2024 r. Z kolei w listopadzie 2023 r. ta tymczasowa ochrona została przedłużona do 4 marca 2025 r., czyli o kolejny rok – decyzją wykonawczą Rady Unii Europejskiej 2023/2409 z dnia 19 października 2023 r.

Założenia nowelizacji polskiej ustawy

Nowelizacja wprowadza przedłużenie do dnia 30 czerwca 2024 r. okresu, w którym uznawany jest za legalny pobyt na terytorium Polski obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski z terytorium Ukrainy w okresie od 24 lutego 2022 r.

Co istotne dla pozostałych obywateli Ukrainy, do 30 czerwca 2024 r. ma również ulec przedłużeniu:

• okres ważności wizy krajowej obywatela Ukrainy, którego ostatni dzień okresu pobytu na terytorium Polski na podstawie tej wizy przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r.,
• okres ważności zezwolenia na pobyt czasowy obywatela Ukrainy, którego ostatni dzień ważności przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r.,
• okres ważności kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca oraz dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany” wydanych obywatelom Ukrainy, których ostatni dzień ważności przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r.,
• okres, w którym pobyt obywatela Ukrainy na terytorium Polski na podstawie wizy Schengen lub w ramach ruchu bezwizowego uznaje się za legalny, jeżeli ostatni dzień dopuszczalnego okresu pobytu na podstawie takiej wizy lub w ramach ruchu bezwizowego przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r.

Przedłużenie także dla zawodów medycznych

Nowelizacja zakłada także przedłużenie z 25 miesięcy do 28 miesięcy (licząc od dnia 24 lutego 2022 r.) okresu, w którym obywatelowi Ukrainy, który uzyskał kwalifikacje lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki lub położnej poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, można udzielić zgody na wykonywanie tych zawodów oraz przyznać warunkowe prawo wykonywania tych zawodów

Co dalej?

Nowelizacja wprowadza przedłużenie legalności pobytu jedynie o niecałe 4 miesiące, do końca czerwca 2024 r. Z decyzji wykonawczej Rady Unii Europejskiej wynika zaś obowiązek zapewnienia ochrony tymczasowej w okresie do 4 marca 2025 r. Można zatem spodziewać się, że przedłużenie do czerwca 2024 r. to nie ostatnie słowo polskiego ustawodawcy w tym zakresie.

Potwierdza to treść uzasadnienia do ustawy nowelizacyjnej:

„W kolejnym kroku projektodawca planuje rozpoczęcie prac nad zmianami merytorycznymi oraz wydłużeniem terminu obowiązywania ustawy zgodnie z ww. decyzją Rady Unii Europejskiej. Prace te zostaną podjęte niezwłocznie przy szerokich konsultacjach z jednostkami samorządu terytorialnego, instytucjami publicznymi, organizacjami pozarządowymi i innymi zainteresowanymi podmiotami.”

Jest zatem całkiem prawdopodobne, że niebawem ujrzymy projekt kolejnej nowelizacji, która wprowadzi szerzej zakrojone zmiany w całej ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.