W przepisach prawa pracy nie odnajdziemy co prawda wprost odpowiedzi na pytanie czy można udzielić urlopu wypoczynkowego / na żądanie bezpośrednio po okresie niedyspozycji zdrowotnej trwającej ponad 30 dni. Rozstrzygając to zagadnienie trzeba posiłkować się orzecznictwem sądowym. Mimo, iż nie jest ono jednolite to podkreślić należy przeważający w nim w ostatnim czasie pogląd, w myśl którego pracownik nie może rozpocząć urlopu wypoczynkowego lub wziąć urlopu na żądanie po zakończeniu niezdolności do pracy obejmującej okres dłuższy niż 30 dni, gdy nie legitymuje się on zaświadczeniem lekarskim stwierdzającym powrót do zdrowia i możność wykonywania obowiązków służbowych. Przesądzający zdaje się tu być wyrok Sądu Najwyższego z 26 października 2016 r. (sygn. akt III PK 9/16).
Zgodnie z tym wyrokiem „w orzecznictwie Sądu Najwyższego występuje dwugłos co do tego czy pracownik może korzystać z urlopu wypoczynkowego po długotrwałej nieobecności chorobowej bez uprzedniego poddania się badaniu kontrolnemu. Występują judykaty (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2011 r., II PK 240/10, z dnia 20 marca 2008 r., II PK 214/07) głoszące, że w przypadku wcześniej zaplanowanego urlopu wypoczynkowego albo urlopu udzielanego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim pracodawca nie musi kierować pracownika na badania kontrolne. Teza ta uzasadniana jest funkcją art. 229 § 2 KP. Chodzi o to, że badania odzwierciedlają zdolność pracownika do pracy. Skoro w okresie urlopu nie będzie ona świadczona, to nie ma przeszkód w udzieleniu urlopu wypoczynkowego. Do innego rodzaju racji odwołuje się przeciwna linia orzecznicza. Zgodnie z nią pracodawca ma obowiązek skierować pracownika na badania kontrolne po ponad 30-dniowej chorobie, jeżeli pracownik bezpośrednio po zakończeniu zwolnienia chce skorzystać z urlopu „na żądanie”. Postulat ten wynika z założenia, że korzystanie z urlopu wypoczynkowego i niezdolność do pracy wykluczają się (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2009 r., II PK 123/09, z dnia 29 października 2007 r., II PK 54/07, z dnia 18 maja 2006 r., III PK 26/06). Sąd Najwyższy w rozpoznającym sprawę składzie podziela ostatni z zaprezentowanych poglądów. (…)”
Co z urlopem macierzyńskim?
Jeśli bezpośrednio po zakończeniu urlopu związanego z rodzicielstwem, np. macierzyńskiego, pracownik złoży wniosek o urlop wypoczynkowy, to w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, przed udzieleniem tego urlopu nie musi być kierowany na badania kontrolne czy okresowe. Wykona je dopiero po powrocie z urlopu wypoczynkowego (wyrok SN z 20 marca 2008 r., sygn. akt II PK 214/07, wyrok SN z 9 marca 2011 r., sygn. akt II PK 240/10).
Powyższe potwierdza także doktryna:
W wyroku z 20.08.2001 r. (I PKN 590/00) 132 Sąd Najwyższy przyjął, że pracodawca nie jest związany wnioskiem pracownika zawierającym propozycję terminu udzielenia mu urlopu wypoczynkowego. Jest jednak związany takim wnioskiem pochodzącym od pracownicy, która urodziła lub ma urodzić dziecko i chciałaby skorzystać z urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Udzielenie pracownicy urlopu wypoczynkowego nie wiąże się z obowiązkiem przedstawienia przez nią orzeczenia o zdolności do pracy, jeżeli pracownica rozpoczyna urlop po urlopie macierzyńskim, z którego korzystała bezpośrednio po zakończeniu okresu niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni. (Baran Krzysztof W. (red.), Kodeks pracy. Komentarz, wyd. IV Opublikowano: WKP 2018 )
Z art. 229 § 2 nie można wywodzić obowiązku przedstawienia orzeczenia o zdolności do pracy przez pracownicę rozpoczynającą urlop wypoczynkowy po urlopie macierzyńskim wykorzystanym bezpośrednio po zakończeniu okresu niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni. (Gersdorf Małgorzata, Raczkowski Michał, Rączka Krzysztof, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III Opublikowano: LexisNexis 2014)
Za powyższym świadczyć też może wykładnia literalna przepisu:
Na wniosek pracownicy udziela się jej urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim; dotyczy to także pracownika – ojca wychowującego dziecko lub pracownika – innego członka najbliższej rodziny, o którym mowa w art. 175(1) pkt 3, który korzysta z urlopu macierzyńskiego.
Znaleźć można jednak że i przeciwne opinie:
Jedynie wyjątkowo, w okolicznościach wyraźnie wskazanych w przepisach, pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownika dotyczący terminu uopu wypoczynkowego. Na wniosek pracownicy udziela się jej urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim; dotyczy to także pracownika – ojca wychowującego dziecko, który korzysta z urlopu macierzyńskiego (art. 163 § 3 k.p.). Przepis ten stosuje się odpowiednio do pracowników korzystających z urlopu rodzicielskiego (art. 182(1g) k.p.), urlopu ojcowskiego (art. 182(3) § 3 k.p.) oraz urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 183 § 2 k.p.). Do rozpoczęcia urlopu na wniosek pracowników uprzywilejowanych wystarcza złożenie stosownego wniosku, na który pracodawca nie może zareagować inaczej niż „udzielając” urlopu niezależnie od planu urlopów (wyrok SN z 19.11.2003 r., I PK 18/03, LEX nr 532131) lub ustaleń indywidualnych. Jeżeli pracownik korzystający z powyższego uprawnienia nie wnosi o podział urlopu, powinien on zostać udzielony w całości, niezależnie od tego, czy pracownik ma zamiar korzystać jeszcze z urlopu wychowawczego. Pracodawca nie może jednak udzielić urlopu pracownikowi uprzywilejowanemu, który złożył wniosek, jeżeli w danej sytuacji skorzystanie z urlopu jest niedopuszczalne. Przykładem jest wystąpienie z wnioskiem przez pracownika, który jest niezdolny do pracy z powodu choroby, co uniemożliwia skorzystanie z urlopu wypoczynkowego zgodnie z jego celem (wyrok SN z 24.02.2015 r., II PK 84/14). (Florek Ludwik (red.), Kodeks pracy. Komentarz, wyd. VII opublikowano: WKP 2017 )
Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.
