30 czerwca br. została ogłoszona w Dzienniku Ustaw [1] kolejna nowelizacja ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego Państwa. O najważniejszych aspektach specustawy informowaliśmy w poniższych alertach:

Alert prawny: Legalizacja pobytu i zatrudnienia obywateli Ukrainy w Polsce

Alert prawny: Zakwaterowanie dla obywateli Ukrainy

Alert prawny: Świadczenia dla obywateli Ukrainy lub osób, które zapewniły im zakwaterowanie i wyżywienie

Alert prawny: Obywatele Ukrainy a polski system oświaty

W dzisiejszym wpisie omawiamy najważniejsze zmiany wprowadzone ww. nowelizacją. Co do zasady weszły one w życie 1 lipca br., za wyjątkiem zmian dotyczących zatrudniania obywateli Ukrainy – te zmiany weszły bowiem w życie 15 lipca 2022 r.

1. Wyłączenie obywateli także innych niż Polska państw Unii Europejskiej z zakresu osób objętych specustawą – od 1 lipca

Specustawa określa, że ilekroć mówi ona o obywatelu Ukrainy, należy przez to rozumieć także nieposiadającego obywatelstwa ukraińskiego małżonka obywatela Ukrainy, czyli rozszerza katalog osób objętych ułatwieniami wynikającymi ze specustawy.

Dotychczas taki małżonek – aby być objętym specustawą – nie mógł być obywatelem polskim.

Nowelizacja jeszcze bardziej zawęża nam ten katalog – obecnie małżonek ten nie może być obywatelem polskim ani obywatelem innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Zmiana ta dotyka zatem np. małżeństw ukraińsko-litewskich, czy ukraińsko-słowackich, w których do tej pory oboje małżonkowie mogli być objęci specustawą.

2. Wjazd do Polski również przez granicę wewnętrzną Schengen uprawnia do objęcia specustawą – od 1 lipca

Dotychczas specustawa przewidywała rejestrację pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Polski przez Komendanta Głównego Straży Granicznej wyłącznie w przypadku, gdy wjazd obywatela Ukrainy na terytorium Polski „nie został zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej”.

Zdaniem ustawodawcy, skoro na granicach wewnętrznych Schengen nie ma kontroli granicznej, to dotychczasowe brzmienie przepisu wykluczało przekroczenie np. przez granicę polsko-słowacką.

Dlatego nowelizacją rozszerzono ten warunek także na sytuację wjazdu do Polski przez granicę, na której nie jest prowadzona kontrola graniczna osób przekraczających tę granicę (np. granica wewnętrzna Schengen): „nie został zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej lub nastąpił przez granicę, na której nie jest prowadzona kontrola graniczna osób przekraczających tę granicę”.

W naszej ocenie zmiana ta, a w szczególności uzasadnienie jej przez ustawodawcę, jest niezrozumiała. Skoro np. na granicy polsko-słowackiej nie była prowadzona kontrola graniczna, to naszym zdaniem był również spełniony pierwotny warunek, że wjazd do Polski „nie został zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej”.

3. Zmiany w zakresie powiadomienia do PUP o zatrudnieniu obywatela Ukrainy – od 15 lipca

Od 15 lipca br. zostały wprowadzone nowe warunki legalnego wykonywania pracy przez obywatela Ukrainy na podstawie powiadomienia do powiatowego urzędu pracy. Taki obywatel Ukrainy będzie uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Polski na podstawie powiadomienia, jeżeli praca będzie mu powierzana:

1) w wymiarze czasu pracy nie niższym niż wskazany w powiadomieniu lub liczbie godzin nie mniejszej niż wskazana w powiadomieniu oraz

2) za wynagrodzeniem nie niższym niż ustalone według stawki określonej w powiadomieniu, proporcjonalnie zwiększonym w przypadku podwyższenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy.

Ponadto od 15 lipca poszerzył się katalog informacji przekazywanych do PUP w powiadomieniu o zatrudnieniu. Nowe informacje to:

1) miesięczna lub godzinowa stawka wynagrodzenia;

2) wymiar czasu pracy lub liczba godzin pracy w tygodniu lub w miesiącu;

3) liczba wszystkich osób wykonujących pracę na podstawie umowy o pracę i na podstawie umów cywilnoprawnych według stanu na dzień 23 lutego 2022 r. oraz na dzień złożenia powiadomienia.

4. Złagodzenie zakazu wyjazdu z terytorium Polski na okres powyżej 1 miesiąca – od 1 lipca

Dotychczas nie było wyjątków od zasady, że wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Polski na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go uprawnienia wynikającego ze specustawy w postaci legalnego pobytu na terytorium Polski.

Nowelizacja taki wyjątek wprowadziła – zasady tej nie stosuje się do osób skierowanych do wykonywania pracy lub usług poza granicami Polski przez podmioty prowadzące działalność na terytorium Polski.

5. Termin na złożenie wniosku o świadczenie pieniężne na zakwaterowanie i wyżywienie obywateli Ukrainy – od 1 lipca

Kończąc warto wspomnieć o zmianie dotyczącej świadczeń pieniężnych dla osób, które zapewniły im zakwaterowanie i wyżywienie (40 zł za osobę dziennie). Nowelizacja wprowadza zasadę, że wniosek o takie świadczenie składa się w terminie miesiąca od ostatniego dnia okresu objętego wnioskiem. Wnioski złożone z uchybieniem tego terminu zostaną pozostawione bez rozpoznania.

[1] Ustawa z dnia 8 czerwca 2022 r.o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022 poz.1383)