Czy Prezes-pracownik otrzyma odprawę pieniężną?

17 stycznia 2018 |

Jeżeli z inicjatywy pracodawcy Prezes spółki, jako pracownik, zawrze porozumienie o rozwiązaniu stosunku pracy w związku z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, to czy przysługuje mu prawo do odprawy na podstawie ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników?

 

 

Otóż prawo takie może przysługiwać. Jego nabycie jest jednak wystąpieniem pewnych okoliczności uwarunkowane. Podstawowym warunkiem jest, aby pracodawca, który zatrudnia Prezesa jako pracownika, zatrudniał w swoim zakładzie pracy ponad 20 pracowników.

 

Czy konieczne jest, aby oprócz Prezesa rozwiązać umowy o pracę z większą liczbą pracowników?

 

Wystarczającym jest, aby rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z jednym pracownikiem – Prezesem. Nie musi tu dojść do tzw. zwolnień grupowych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, przepisy art. 5 ust. 3-6 i art. 8 tej ustawy stosuje się odpowiednio w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1 (liczba zwalnianych pracowników w trybie zwolnień grupowych). Z art. 8 cytowanej ustawy wynika natomiast prawo pracownika do odprawy pieniężnej.

 

Przepisy te przyznają zatem jednostkowemu pracownikowi prawo do odprawy w razie rozwiązania z nim stosunku pracy z przyczyn jego niedotyczących (przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników). Podkreślenia wymaga, że prawo do odprawy powstaje w razie rozwiązania umowy o pracę z przyczyny (przyczyn) niedotyczących pracownika, a nie z przyczyn dotyczących pracodawcy. To rozróżnienie ma istotne znaczenie, gdyż zważyć należy, że przyczyny uzasadniające rozwiązanie stosunek pracy można podzielić na dotyczące pracownika, dotyczące pracodawcy i niedotyczące żadnej ze stron stosunku pracy (np. nałożenie obowiązku przez przepisy prawne). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 3 sierpnia 2012 r., w sprawie o sygn. I PK 61/12, prawo do odprawy przysługuje w razie rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy i z przyczyn niedotyczących żadnej ze stron. Co więcej skutecznie dochodząc tego prawa pracownik nie ma obowiązku udowodnienia przyczyny dotyczącej pracodawcy, a ma jedynie powinność wykazania, że przyczyna nie dotyczy jego samego.

 

A co jeżeli jednak pracodawca chcąc ,,oszczędzić’’ na wypłacie odpraw zawrze w porozumieniu z pracownikiem zapis o zrzeczeniu się przez pracownika wszystkich roszczeń z tytułu dotychczasowego stosunku pracy? Czy nadal Prezesowi – pracownikowi będzie przysługiwała omawiana odprawa?

 

Uważam, że tak. Tu za istotne dla odpowiedzi należy uznać stanowisko Sądu Najwyższego o szerokim rozumieniu pojęcia wynagrodzenia z art. 87 k.p., a w konsekwencji za prawnie nieskuteczne zrzeczenie się prawa do odprawy. Przykładowo, w wyroku z 14 listopada 1996 r. w sprawie o sygn.  I PKN 3/96 Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wskazał, że ,,(…) w prawie pracy nie ma przepisu, który wprost zakazywałby dokonywania potrąceń z odprawy przysługującej pracownikowi na podstawie ustawy o zwolnieniach grupowych. Powstaje więc kwestia, czy ta sprawa nie jest uregulowana przepisami prawa pracy, co mogłoby oznaczać dopuszczalność stosowania potrąceń na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (przy założeniu ich niesprzeczności z zasadami prawa pracy). Przeciwko tej możliwości przemawia jednakże przepis art. 87 § 1 k.p. stosowany w drodze analogii. Przepis ten gramatycznie dotyczy tylko wynagrodzenia za pracę i wprowadza jego ochronę, dopuszczając potrącenie z wynagrodzenia za pracę tylko sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych, zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi i kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p. Ponadto bez zgody pracownika (art. 91 k.p.) mogą być odliczane kwoty określone w art. 87 § 7 k.p. Dopuszczalność stosowania art. 87 § 1 k.p. w drodze analogii do omawianej odprawy uzasadniona jest podobieństwem funkcji i charakteru obu świadczeń. Wynagrodzenie za pracę i odprawa mają charakter pieniężny i są świadczeniami ze stosunku pracy. Wynagrodzenie za pracę zapewnia pracownikowi środki na utrzymanie i zaspokajanie innych potrzeb. Z reguły analogiczne są funkcje odprawy (…). ‘’ Sąd Najwyższy podtrzymał to stanowisko w wyroku z 20 czerwca 2006 r. w sprawie o sygn. II PK 317/05 stwierdzając, że ,,Ochronie przewidzianej w Rozdziale II Działu Trzeciego Kodeksu pracy, oprócz wynagrodzenia za pracę w ścisłym znaczeniu, podlegają należności przysługujące pracownikowi na podstawie przepisów prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. i spełniające podobne funkcje, jak wynagrodzenie za pracę.’’

 

Pracodawca, który mimo wszystko nie będzie chciał wypłacić odprawy pracownikowi Prezesowi zmuszony będzie do podjęcia obrony przed żądaniem wypłacenia odprawy z art. 8 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy i  wykazania, że rzeczywista, lecz nieujawniona przyczyna wypowiedzenia lub porozumienia, leżała po stronie pracownika. Na pracodawcy spoczywa ciężar udowodnienia tej okoliczności (art. 6 k.c.).

 

Odpowiadając więc na tytułowe pytanie stwierdzam, że Prezes po spełnieniu wskazanych warunków, nabędzie prawo do odprawy pieniężnej.

 

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa  oraz ma charakter wyłącznie  informacyjny. Stanowi  wyraz poglądów jego  autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.


Skontaktuj się z doradcą

Porozmawiajmy

Ta strona wykorzystuje pliki cookies. Poprzez kliknięcie przycisku „Akceptuj", bądź „X", wyrażasz zgodę na wykorzystywanie przez nas plików cookies. Więcej o możliwościach zmiany ich ustawień, w tym ich wyłączenia, przeczytasz w naszej Polityce prywatności.
AKCEPTUJ