Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych nieodpłatnie posiłki wydawane ze względów profilaktycznych, w formie jednego dania gorącego i napoje, których rodzaj i temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy.

Posiłki…

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów mamy w okresie zimowym, tj. od  dnia 1 listopada do dnia 31 marca, pracodawca jest zobowiązany zapewnić posiłki pracownikom wykonującym prace na otwartej przestrzeni, związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet.

Rozpoczęcie okresu zimowego nie jest okolicznością samą w sobie uzasadniającą wydawanie posiłków profilaktycznych, musi nastąpić ww. odpowiednie wydatkowanie energii przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni. Przepisy nie określają kto i w jaki sposób powinien dokonać pomiarów wydatku energetycznego w związku z czym uznaje się, że pracodawca może sam dokonać takiej oceny. Wykonanie takich badań może zostać zlecone np. stacji sanitarno-epidemiologicznej. Jedną z metod oceny wydatku energetycznego jest metoda wg G. Lehmanna, która pozwala na wykonanie pomiarów na podstawie analizy pozycji ciała lub analizy czasu pracy.

Poza okresem zimowym pracodawca zobowiązany jest do wydawania takich posiłków również gdy pracownicy wykonują prace:

1. związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,

2. związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10oC lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25oC,

3. pod ziemią,

4. przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych.

Posiłki powinny zawierać około 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów, 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1000 kcal.

Jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych lub przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów.

Napoje…

Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom napoje w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników, odpowiednio:

• gorące gdy praca jest wykonywana:

1. w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000,

2. przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10 stopni C lub powyżej 25 stopni C,

• natomiast zimne:

1. przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,

2. na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28 stopni C.

 A w przypadku, gdy prace są wykonywane w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25 stopni Celsjusza,napoje wzbogacone w sole mineralne i witaminy.

Regulacja…

Stanowiska pracy, na których zatrudnieni pracownicy powinni otrzymywać posiłki i napoje, oraz szczegółowe zasady ich wydawania, a także warunki uzasadniające zapewnienie posiłków w punktach gastronomicznych lub poprzez przyrządzanie ich przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów, ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa – pracodawca po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników. Kwestie związane z wydawaniem posiłków i napojów profilaktycznych powinny zostać uregulowane w Regulaminie pracy np. jako załącznik do niego.

Powyższe ma istotne znaczenie z uwagi na to, że posiłki i napoje profilaktyczne jako świadczenia pieniężne przysługujące na podstawie przepisów BHP, są zwolnione od opodatkowania i oskładkowania. Jeśli regulamin lub inny dokument o podobnym charakterze nie reguluje kwestii związanych z wydawaniem posiłków i napojów profilaktycznych, to zasadność ich wydawania może zostać zakwestionowana przez organ podatkowy i korzystanie przez pracowników z posiłków lub napojów profilaktycznych może być potraktowane jako otrzymywanie przez nich wynagrodzenia w naturze, co w następstwie może powodować konieczność opodatkowania i oskładkowania kosztów ponoszonych przez pracodawcę.

Ogólne zasady co do wydawania posiłków i napojów…

Posiłki i napoje wydawane powinny być pracownikom w dniach wykonywania prac uzasadniających ich otrzymanie. Posiłki powinny być wydawane w czasie regulaminowych przerw w pracy, w zasadzie po 3-4 godzinach pracy. Napoje powinny być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej. Pracodawca powinien zapewnić zachowanie odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych przygotowywania oraz spożywania posiłków i napojów.

Ekwiwalent…

Nie jest dopuszczalne zastąpienie posiłków i napojów profilaktycznych ekwiwalentem pieniężnym.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa  oraz ma charakter wyłącznie  informacyjny. Stanowi  wyraz poglądów jego  autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.