Przed nami duża nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która wywoła także małą rewolucję w sporach pracowniczych. A wszystko za spraw zmiany jednego ustępu w jednym artykule w k.p.c.

Do listopada 2019 r. art. 477(2) brzmieć będzie:

§ 1. Zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Przepis art. 334 § 4 i art. 335 § 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio; nie stosuje się przepisu art. 335 § 2.

§ 2. Uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne, sąd na wniosek pracownika może w wyroku nałożyć na zakład pracy obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy.

Po wspomnianej nowelizacji, art. 477(2) § 2 otrzyma brzmienie:

„§ 2. Uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywracając pracownika do pracy, sąd na wniosek pracownika może w wyroku nałożyć na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.”;

Jak powyższe będzie przekładało się na praktykę?

Obecnie sąd pierwszej instancji może utrzymać pracownika w zatrudnieniu w przypadku uznania wypowiedzenia za umowy o pracę za bezskuteczne. Wyrok musi zapaść zatem do czasu upływu okresu wypowiedzenia. Za to po nowelizacji, sąd pierwszej, przywracając pracownika do pracy po upływie okresu wypowiedzenia może w wyroku nałożyć na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia sprawy postępowania.

Skąd taka zmiana? W uzasadnieniu projektu ustawy czytamy, że „Doświadczenia praktyki wskazują, że niemal żaden proces o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne nie kończy się w terminie umożliwiającym zastosowanie instytucji z art. 477(2)§ 2. Aby nadać tej instytucji realne znaczenie, należy przesłanki jej zastosowania poszerzyć o przywrócenie pracownika do pracy (proj. art. 477(2) § 2).

Zmiana w zakresie § 2 art. 477(2) KPC polega więc na tym, że przyczynami uzasadniającymi nałożenie przez sąd obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika będą: uznanie wypowiedzenie umowy za bezskuteczne i orzeczenie przywrócenia pracownika do pracy do czasu prawomocnego zakończenia sprawy, a wcześniej mieliśmy do czynienia tylko z jedną podstawą: uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne.

Dotychczas: 

Jeżeli sąd uwzględnia roszczenie pracownika o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę, może w wyroku nałożyć na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy. Rozstrzygnięcie sądu jest wydawane na wniosek pracownika i ma charakter fakultatywny, sąd uwzględni wniosek pracownika na podstawie oceny całokształtu okoliczności sprawy. „Dalsze zatrudnienie pracownika” należy rozumieć jako zatrudnienie z zachowaniem dotychczasowych warunków pracy i płacy. W praktyce orzeczenia, o jakich stanowi art. 4772 § 2 KPC, zapadają bardzo rzadko, ponieważ ze względu na upływ okresu wypowiedzenia roszczenie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne przekształca się w toku procesu sądowego w roszczenie o przywrócenie do pracy (art. 45 § 1 KP). Po upływie okresu wypowiedzenia i rozwiązaniu umowy o pracę zastosowanie tego przepisu jest niemożliwe(1).

Novum:

Nawet po rozwiązaniu umowy o pracę, na wniosek pracownika, sąd będzie go miał możliwość przywrócić do pracy na dotychczasowym stanowisku, po wydaniu wyroku. Oznacza to, że decyzja mimo swej nieprawomocności spowoduje, że pracownik wróci do świadczenia pracy. Oczywiście, jak wiemy, postępowanie w takich sprawach jest dwuinstancyjne, pozostaje więc zastanowić się, co będzie, jeśli sąd drugiej instancji nie podzieli stanowiska sądu rejonowego?

Co jeśli sąd II instancji zmieni wyrok?

W przypadku nowego rozwiązania, w trakcie prac legislacyjnych nie odniesiono się do praktycznych skutków jego zastosowania w sytuacji ostatecznego oddalenia powództw byłych pracowników.

Wśród komentujących zwraca się jednak uwagę że w sytuacji, gdy sąd II instancji nie podtrzyma orzeczenia sądu I instancji, pracodawca na którego nałożono obowiązek ponownego zatrudniania pracownika, będzie mógł wystąpić do Skarbu Państwa o odszkodowanie. W powództwie takim wymagane będzie wykazanie szkody. Nie każda sytuacja nakazująca dalsze zatrudnienie będzie powodowała szkodę w majątku pracodawcy. Niejednokrotnie będzie przeciwnie – pracownik przyczynia się bowiem swoją pracą do powiększania kapitału pracodawcy. Szkoda może natomiast powstać w sytuacji, gdy na miejsce zwolnionego pracownika pracodawca zatrudnił już inną osobę i w związku ze zobowiązaniem sądu musi równolegle zatrudniać dwóch pracowników (2).

1. Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 367–729

   red. prof. dr hab. Andrzej Marciniak, prof. dr hab. Kazimierz Piasecki

2. https://www.prawo.pl/kadry/przywrocenia-zwolnionego-pracownika-do-pracy-nowe-przepisy,456949.html?utm_medium=email&utm_source=WKPL_MSG_NSL_NHR-14-08-19-WKC0117018_EML&utm_campaign=WKPL_MSG_NSL_NHR-14-08-19-WKC0117018_OTH

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa  oraz ma charakter wyłącznie  informacyjny. Stanowi  wyraz poglądów jego  autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.