Polacy to nie jest naród ludzi oszczędnych, który już ,,dziś’’ myśli o swoich finansach na emeryturze. Wolimy raczej cieszyć się chwilą i konsumować dobra nabywane za ciężko zarobione pieniądze ;). Tak przynajmniej ,,odgórnie’’ uznano i postanowiono ustawowo wzmocnić kulturę długoletniego oszczędzania. Efektem czego jest praca Ministerstwa Finansów we współpracy z Ministerstwem Przedsiębiorczości i Technologii oraz Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nad projektem ustawy o pracowniczych planach kapitałowych – PPK. Pracownicze plany kapitałowe są tworzone w celu systematycznego gromadzenia oszczędności przez uczestnika z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu przez niego 60 roku życia. Aktualny etap legislacyjny projektu ustawy to konsultacje społeczne i międzyresortowe. Ciekawostką jest, że w trakcie konsultacji społecznych zgłoszono (aż) 1081 uwag do projektu ustawy liczącego 121 artykułów. Pomimo tego w treści projektu ustawy wprost wskazuje się na termin jej wejścia w życie – półrocznymi etapami od 1 stycznia 2019 r. (w przedsiębiorstwach zatrudniających 250 i więcej pracowników), a od 1 lipca 2020 r. objęcie nowym systemem wszystkich pracodawców zatrudniających przynajmniej 1 osobę. Co do zasady uczestnictwo w PPK jest dobrowolne. System zakłada jednak obowiązkowe objęcie nim ubezpieczonego z jednoczesną możliwością jego rezygnacji z uczestnictwa w PPK na podstawie pisemnej deklaracji złożonej podmiotowi zatrudniającemu.

Projekt ustawy przewiduje wiele obowiązków dla pracodawcy. Przede wszystkim jest on zobowiązany do zawarcia umowy o zarządzanie PPK, jeżeli zatrudnia co najmniej jedną osobę. Umowa o zarządzanie jest zawierana z instytucją finansową w formie pisemnej lub w formie elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku. Podmiot zatrudniający zawiera również w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej umowę o prowadzenie PPK. Ma on również obowiązek obliczyć i odprowadzić do wybranej instytucji finansowej składki finansowane przez pracodawcę,  a ponadto zobowiązany jest do obliczenia, pobrania od uczestnika i odprowadzenia do wybranej instytucji finansowej składek finansowanych przez uczestnika.

Założenia finansowania PPK są proste. PPK będą zasilane wpłatami zarówno pracownika, jak i pracodawcy z dodatkowymi środkami ze strony Skarbu Państwa. Podstawowa składka pracownika ma wynosić 2 % wynagrodzenia. Podstawowa składka pracodawcy ma wynosić 1,5 % wynagrodzenia. Pracownikowi przysługuje prawo deklaracji wnoszenia składki dodatkowej do 2 % wynagrodzenia. Pracodawca ma możliwość wnoszenia składki dodatkowej na PPK pracownika w wysokości do 2,5 % jego wynagrodzenia. Może też z czasem zmienić wysokość składki dodatkowej lub zrezygnować z jej odprowadzania. Składki finansowane przez pracodawcę nie są wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zachęta ze strony Państwa to składka powitalna – 250 zł oraz dopłaty roczne – 240 zł. Źródłem finansowania składek ze strony Państwa będzie Fundusz Pracy.

Instytucje finansowe zarządzające PPK gromadzonymi środkami to towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Maksymalna opłata roczna za zarządzenie to 0,5 % wartości aktywów, z możliwością uzyskania dodatkowej premii za osiągnięty wynik inwestycyjny w wysokości 0,1 % wartości aktywów. Ustawa przewiduje utworzenie Portalu PPK celem gromadzenia i udzielania informacji o funkcjonowaniu PPK. Instytucja finansowa będzie zobowiązana do wnoszenia opłaty na rzecz operatora portalu (do 1 mln zł na początku, do 0,1 % zarządzanych aktywów w późniejszym czasie). Ponadto przewiduje się również utworzenie Ewidencji PPK. Przewidziana jest opłata na pokrycie kosztów prowadzenia ewidencji w wysokości do 1 zł miesięcznie na każdego uczestnika planu, opłata ta ponoszona jest przez instytucję finansową.   

Jaki będzie charakter prawny zgromadzonych środków? System oszczędzania jest oparty na środkach prywatnych. W trakcie konsultacji podnoszono postulat, by było to wpisane do ustawy wprost. O takim charakterze świadczy chociażby możliwość wcześniejszej wypłaty zgromadzonych środków np. w przypadku poważnej choroby, czy też dziedziczenie środków po śmierci uczestnika na rzecz wskazanej przez niego osoby lub osób. Środki zgromadzone na PPK nie podlegają egzekucji sądowej i administracyjnej. Jednak ograniczenia te nie mają zastosowania do egzekucji, której celem jest zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych.

Jaki będzie wpływ na pracodawców i rynek pracy? Nałożenie na pracodawców dodatkowego, obligatoryjnego obciążenia finansowego z tytułu składki podstawowej płaconej od każdego pracownika, który nie zdecyduje się na wycofanie z pracowniczego planu. Z tym zastrzeżeniem, że kosztami uzyskania przychodu dla pracodawcy są również wydatki poniesione przez ten podmiot celem realizacji obowiązków nałożonych przez ustawę, jak i składki odprowadzane przez pracodawcę na PPE w części finansowanej przez pracodawcę. Ustanowione zostaną nowe obowiązki pracodawcy o charakterze prawnym (zawarcie umów), administracyjnym oraz informacyjnym. 

W projekcie ustawy przewidziano również odpowiedzialność karną pracodawcy lub osoby, która w jego imieniu działa np. za niedopełnienie obowiązków przez pracodawcę, za zniechęcanie pracowników do udziału w PPK, za nakłanianie do rezygnacji z oszczędzania w PPK, za nie zgłaszanie danych lub zgłaszanie nieprawdziwych danych, za nieprowadzenie dokumentacji przez pracodawcę. Czyny te mają być zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub nawet pozbawienia wolności do 2 lat.

Przepisów ustawy nie ma stosować się do podmiotu zatrudniającego, który prowadzi PPE i odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia. Pracodawcy będą zatem musieli sobie odpowiedzieć na pytanie czy PPE, czy też może PPK?

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa  oraz ma charakter wyłącznie  informacyjny. Stanowi  wyraz poglądów jego  autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.