Zmiany związane ze stanem epidemii rodzą wiele pytań wśród pracodawców. Jednym z powracających tematów są zmiany związane z zasiłkiem opiekuńczym w przypadku konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem.

„Zwykły” a dodatkowy zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy funkcjonował jeszcze przed pandemią i obowiązuje do dnia dzisiejszego. Jest to zasiłek przysługujący z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

• dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
  • nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
  • porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
  • pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym;
• chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat (w tym niepełnosprawnym);
• chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat;
• dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat w przypadku:
  • porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
  • pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;
• innym chorym członkiem rodziny (tj. małżonkiem, rodzicami, rodzicami dziecka, ojczymem, macochą, teściami, dziadkami, wnukami, rodzeństwem oraz dziećmi w wieku powyżej 14 lat – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki).

Czas korzystania ze „zwykłego” zasiłku opiekuńczego jest ograniczony, ponieważ przysługuje on nie dłużej niż przez:

• 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi w wieku do ukończenia 8 lat lub chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat ,
• 30 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi niepełnosprawnymi do 18 lat,
• 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi członkami rodziny,

przy czym łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny na okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym (lub 30 dni jeżeli opieka sprawowana jest wyłącznie nad dziećmi niepełnosprawnymi do 18 lat lub innymi członkami rodziny).

Zasiłek zwany „dodatkowym zasiłkiem opiekuńczym” przysługuje w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko do lat 8 albo niemożności sprawowania opieki nad takim dzieckiem przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19. Przysługuje on również w przypadku dzieci i dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli osoby te posiadają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a doszło do zamknięcia placówki, do których osoba ta uczęszcza (w tym m.in. żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej) albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19. Wprowadzono również przepisy, które pozwalają na skorzystanie z dodatkowego zasiłku opiekuńczego również po otwarciu tych placówek. Podstawowa różnica polega jednak na tym, że czas dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie wlicza się do limitów przewidzianych dla „zwykłego” zasiłku opiekuńczego.

Czy obecnie przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy?

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy został wprowadzony ustawą o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, a przedłużany jest rozporządzeniami  Rady Ministrów na określone w nich okresy.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługiwał od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia 27 lutego 2022 r. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2022 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19. Zatem na dzień publikacji tego artykułu dodatkowy zasiłek opiekuńczy już nie przysługuje. Z uwagi na kolejne luzowanie obostrzeń, które ma wejść w życie od dnia  1 marca br., raczej w najbliższym czasie dodatkowy zasiłek opiekuńczy nie będzie przedłużany.

Czy po 27 lutego 2022 r. będzie można skorzystać z zasiłku opiekuńczego na dziecko do lat 8 jeżeli dojdzie do zamknięcia szkoły z powodu COVID-19, a okres przysługiwania dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie zostanie przedłużony?

Tak, można. Będzie to jednak „zwykły” zasiłek opiekuńczy, a więc wliczający się do limitu 60 dni. Taka sytuacja będzie bowiem równoznaczna z nieprzewidzianym zamknięciem żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza. Co więcej, zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie ZUS-u (mimo początkowych wątpliwości w tym zakresie) za zamknięcie placówki, do której uczęszcza dziecko uznawane jest również zamknięcie klasy. ZUS wyjaśnił też kiedy uważa zamknięcie placówki lub klasy za nieprzewidziane:

„Zamknięcie placówki jest nieprzewidziane, jeśli ubezpieczony dowiedział się o nim w terminie krótszym niż 7 dni przed jej zamknięciem.”

Podobnie będzie gdy dziecko zostanie objęte kwarantanną lub izolacją, ponieważ sytuacje te są zrównane z chorobą dziecka.

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje jednak, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny, chyba że dziecko nie ma jeszcze 2 lat.

Powyższa analiza dotyczy oczywiście sytuacji, w której nie dojdzie do istotnych zmian przepisów prawa.

Ile wynosi zasiłek opiekuńczy?

Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.