W najbliższą sobotę (15 sierpnia) wypada święto Wojska Polskiego oraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Jest to dzień ustawowo wolny od pracy. Oczywistym jest, że gdy święto wypada w ciągu tygodnia pracy jest to dla pracownika dzień wolny. Jednak czy za święto wypadające w sobotę pracownikom należy się dodatkowy dzień wolny od pracy ?

Święto w sobotę

Zgodnie z ustawą z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 90 z późn. zm.), dniami wolnymi od pracy są:

a) 1 stycznia – Nowy Rok,
b) 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
c) pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
d) drugi dzień Wielkiej Nocy,
e) 1 maja – Święto Państwowe,
f) 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
g) pierwszy dzień Zielonych Świątek,
h) dzień Bożego Ciała,
i) 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
j) 1 listopada – Wszystkich Świętych,
k) 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
l) 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
m) 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia;

Kluczowy dla oceny sytuacji pracownika w przypadku święta przypadającego w sobotę jest art. 130 §  2 Kodeksu pracy.  Zgodnie z nim każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.

Istotna w tej kwestii jest uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 14 listopada 2001 r. (III ZP 20/2001,  W uchwale SN wskazał, że wystąpienie święta będącego dniem wolnym od pracy w innym niż niedziela dniu tygodnia powoduje w okresie rozliczeniowym odpowiednie zmniejszenie liczby dni, a tym samym godzin pracy. Z przytoczonej uchwały Sądu Najwyższego wynika, że z tytułu każdego święta przypadającego w innym dniu niż niedziela, także przypadającego w jednym tygodniu liczonym od poniedziałku do niedzieli, należy pomniejszyć obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy o 8 godzin. Stanowisko Sądu Najwyższego oparte było na racjonalnym założeniu, że nieobecność pracownika w dniu świątecznym, będącym dla niego dniem wolnym od pracy, jest z mocy prawa usprawiedliwiona i powinna obniżać wymiar czasu pracy o 8 godzin.

Skoro 15 sierpnia przypada w sobotę, to pracodawca musi pracownikowi dać dzień wolny od pracy. Ustalenie dnia wolnego za święto w dniu wolnym od pracy musi odbywać się w ramach tego samego okresu rozliczeniowego czasu pracy, w którym występuje to święto. Dopuszczalne jest zindywidualizowanie dnia wolnego. Pracodawca może zatem wyznaczyć jeden dzień wolny dla wszystkich, ale także ustalić różne dni wolne, dla różnych pracowników.

W przypadku nieudzielania dnia wolnego w okresie rozliczeniowym pracodawca naruszy przepisy o czasie pracy. Naruszenie przepisów o czasie pracy jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika, za które grozi kara grzywny w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł. Ponadto godziny pracy świadczone ponad obowiązujący wymiar czasu pracy zostaną zakwalifikowane jako praca w godzinach nadliczbowych, którą pracodawca musi odpowiednio zrekompensować.

Święto w sobotę a urlop wypoczynkowy i zwolnienie lekarskie

Co gdy pracownik przebywa akurat na zwolnieniu lekarskim w okresie, w którym wypada święto? Takiemu pracownikowi również przysługuje dodatkowy dzień wolny od pracy,  jeśli w dniu świątecznym był na zwolnieniu lekarskim. Pracodawca wyznaczając określony dzień jako dodatkowy dzień wolny za święto w sobotę, to pracownik, który był wcześniej na zwolnieniu, ale już wrócił do pracy, również ma prawo z niego skorzystać. Nie mieliby takiego prawa w sytuacji, gdy termin w którym wyznaczono dzień wolny od pracy za święto by minął przed zakończeniem L-4.

Obecnie mamy także okres urlopowy. Ważnym jest by pamiętać, że urlop wypoczynkowy udzielany jest tylko na dni pracy. Nie można go zatem udzielić na dzień wyznaczony przez pracodawcę jako wolny za święto i tym samym godzinowy wymiar urlopu nie ulega obniżeniu o liczbę godzin, jakie pracownik miałby do przepracowania tego dnia.

Szczególnym przypadkiem jest urlop chociażby urlop bezpłatny. Okres przebywania na urlopie bezpłatnym jest okresem zawieszenia praw pracowniczych – pracownik nie ma prawa za ten czas do urlopu wypoczynkowego, nagrody jubileuszowej itp. Tym bardziej nie powinien otrzymać wolnego za święto, które wypadło w sobotę podczas przebywania na urlopie bezpłatnym.

Koronawirus  a dzień wolny od pracy

W przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, dniem wolnym od pracy jest także dzień określony przez Prezesa Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia. Wydając rozporządzenie, Prezes Rady Ministrów uwzględnia zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten został dodany do ustawy o dniach wolnych od pracy ustawą z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2.

Tym samym Premier uprawniony jest do wyznaczania dodatkowych dni wolnych od pracy w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub w stanie epidemii.