Obecnie mamy już lipiec i w najlepsze trwa sezon urlopowy. Gorącym tematem są zasady udzielania i korzystania z urlopu wypoczynkowego. Na naszym blogu jednak tym razem trochę z innej beczki, a mianowicie o tym jakie inne rodzaje urlopów (poza wypoczynkowym) funkcjonują na świecie. 

Urlop menstruacyjny 

Kobiety w większości przypadków pracują zawodowo podczas menstruacji. Przez to spada nie tylko ich dobre samopoczucie, ale i wydajność. Dlatego coraz więcej państw otwiera się na możliwość wprowadzenia dnia wolnego (lub nawet kilku dni) od pracy dla kobiet w czasie menstruacji. Stąd pojawił się pomysł urlopu menstruacyjnego. 

Prekursorem w zakresie urlopu menstruacyjnego jest Japonia. Już w 1947 roku wprowadziła prawo do urlopu menstruacyjnego. Nazywa się on tam “seirikyuuka”, co oznacza “wolne fizjologiczne”. Uprawnienie to jest zapisane w tamtejszym odpowiedniku naszego kodeksu pracy. Nie zobowiązuje jednak pracodawcy ani do zapewnienia wynagrodzenia za ten dzień, ani nie określa konkretnej liczby dodatkowych dni wolnych. Miał to być gest w stronę kobiet wkraczających na rynek pracy po drugiej wojnie światowej (często zatrudnionych w miejscach z ograniczonym dostępem do toalet). 

Podobne rozwiązania występują także w innych krajach. Na Tajwanie pracownice mogą skorzystać z trzech dni płatnego urlopu w miesiącu, a w Indonezji – dwóch dni wolnego. Również w Argentynie i Egipcie pracodawcy mają możliwość określić zasady udzielania kobietom takiego wolnego, jednak tam rozwiązanie to nie jest wprowadzone odgórnymi przepisami prawa. W Zambii taki urlop nazywany jest “Dniem Matki”.  

Jak dotąd żaden kraj europejski nie zdecydował się na wprowadzenie odgórnie płatnego urlopu menstruacyjnego. Najbliżej wprowadzenia urlopów menstruacyjnych były Włochy. Tamtejszy parlament zajmował się tym tematem w 2017 r. Jednak propozycja nie została przegłosowana. 

Pomimo braku odgórnych regulacji coraz więcej pracodawców (w szczególności międzynarodowych korporacji) wprowadza dodatkowe prawo do płatnego urlopu menstruacynego. Dni te wprowadzane są jednak wewnętrzną regulacją danego przedsiębiorstwa. Na takie rozwiązanie zdecydowała się m.in. polska marka odzieżowa PLNY LALA. Podmiot ten stworzył osobny regulamin, który został udostępniony wszystkim zatrudnionym pracownicom. W każdym miesiącu przysługuje im jeden płatny dzień wolny od pracy. Nie wiążą się z nim żadne dodatkowe formalności, a wystarczy jedynie w danym dniu rano zgłosić nieobecność. 

Nie wszyscy jednak popierają pomysł urlopu menstruacyjnego jako wykluczający kobiety z rynku pracy, a przynajmniej znacznie je ograniczający.  

Urlop psacierzyński 

Urlop psacierzyński to płatny urlop dla adoptujących psa wprowadzony przez BOLT. Jego celem jest umożliwienie przywiązania się adoptowanego zwierzęcia do nowego opiekuna oraz do nowego domu. Celem jest stworzenie jak najlepszej więzi pomiędzy człowiekiem a jego pupilem.  

Pracownikom, którzy zdecydują̨ się na adopcję zwierzęcia –  psa lub kota (nie podano co w przypadku innych zwierząt) ze schroniska przysługuje 3 dni dodatkowego, płatnego urlopu. Płatne wolne należy się również wstecz – jeżeli ktoś adoptował zwierzę w ciągu minionych dwóch lat. 

Urlop sabbatical 

Urlop ten jest coraz częściej spotykanym rozwiązaniem w korporacjach na całym świecie. Obecne warunki aktywności zawodowej, szczególnie osób na wysokich stanowiskach wywołują potrzebę znacznie dłuższej przerwy od obowiązków służbowych. Coraz częściej staje się to konieczne, by uniknąć wypalenia zawodowego oraz spadku zaangażowania w pracę zespołu. Bezpośrednio odbija się to na wynikach i stanie całej organizacji. 

Wychodzącym naprzeciw temu rozwiązaniem staje się urlop regeneracyjny, nazywany powszechnie urlopem sabbatical lub urlopem sabatycznym. Określany jest jako forma motywacji polegająca na długim, kilkutygodniowym, a nawet kilkumiesięcznym urlopie. W praktyce korzystają z niego najczęściej pracownicy korporacji oraz osoby zajmujące najbardziej odpowiedzialne stanowiska. 

Najczęściej korzysta się z urlopu sabatycznego w Stanach Zjednoczonych. Taki urlop uregulowany został również m.in. w Austrii, Niemczech, Włoszech, Danii i Francji. Natomiast w Wielkiej Brytanii prawo do niego może zostać zapewnione w umowie o pracę. 

Urlop regeneracyjny (poza przypadkiem urlopu dla poratowania zdrowia przewidzianego w Karcie Nauczyciela) jak dotąd nie został uregulowany w polskich przepisach prawa pracy. Polscy pracownicy, borykający się wypaleniem zawodowym, korzystają więc najczęściej ze zwolnień lekarskich. To jednak wiąże się z ryzykiem utraty zatrudnienia. 

Ponieważ przepisy prawa pracy są semiimperatywne (tzn. określają jedynie ustawowe minimum gwarantowanego urlopu wypoczynkowego), to pracodawca może go zagwarantować w zakładowych źródłach prawa pracy, w tym w regulaminie pracy, jak i w samej umowie o pracę.