Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Jednocześnie za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. Czy taki wspólnik będzie również podlegał ubezpieczeniom społecznym, jeżeli spółka nie prowadzi działalności?

Stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Zakład Ubezpieczeń Społecznych stoi na stanowisku, że posiadanie statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej przez osobę fizyczną wiąże się z objęciem jej obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym. Na gruncie ubezpieczeń społecznych taki wspólnik utożsamiany jest bowiem z osobą prowadzącą działalność pozarolniczą. Już samo posiadanie statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej decyduje o podleganiu przez niego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej. Zatem obowiązek ubezpieczenia w tym przypadku jest powiązany jedynie z posiadaniem przez niego takiego statusu prawnego, a nie z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Wpis spółki do Krajowego Rejestru Sądowego i brak jej wykreślenia (mimo nieprowadzenia działalności gospodarczej przez wspólników) stanowi samodzielną podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym przez wspólników takiej spółki, co wynika wprost z jednoznacznego brzmienia stosownych przepisów. [1]

Czy na pewno?

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą jest nierozerwalnie związany z rzeczywistym jej prowadzeniem. Warunkiem objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą jest zgłoszenie działalności do ubezpieczenia społecznego, połączone z jej rzeczywistym prowadzeniem na podstawie wpisu do ewidencji lub koncesji. Nie jest natomiast takim warunkiem zgłoszenie działalności w urzędzie skarbowym w celu wymierzenia podatku. [2]

Organ rentowy pomija całkowicie przepis art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Przepis art. 8 ust. 6 pkt 4 ww. ustawy określa jedynie krąg osób prowadzących taką działalność – jest to wskazanie, że osoby wymienione w tym przepisie należy traktować jako prowadzące pozarolniczą działalność. Jednak nie można mówić o samodzielnej podstawie podlegania ubezpieczeniu społecznemu wynikającemu wyłącznie z wpisu do ewidencji prowadzenia działalności gospodarczej czy wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Przez fakt bycia wspólnikiem nieistniejącej faktycznie spółki, która nie została wykreślona z właściwego rejestru nie nabywa się tytułu ubezpieczenia społecznego. [3]

Nie można zatem mówić o samodzielnej podstawie podlegania ubezpieczeniom społecznym wynikającym jedynie z wpisu do KRS i tym samym posiadania statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. Przez fakt bycia wspólnikiem niedziałającej faktycznie spółki nie nabywa się tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Jak zatem postąpić w przypadku decyzji ZUS stwierdzającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym wspólnika niedziałającej jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej?

Od takiej decyzji przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Odwołanie nie podlega opłacie sądowej.

Sprawa nie jest jednoznaczna. Za oboma stanowiskami można przytoczyć argumenty. Warto jednak wnieść odwołanie, aby to sąd zdecydował.

[1] postanowienie Sądu Najwyższego z dn. 12 sierpnia 2020 r., sygn. akt I UK 337/19

[2] wyrok Sądu Najwyższego z  dn. 31 marca 2000 r., sygn. akt II UKN 457/99

[3] wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dn. 22 lutego 2018 r., sygn. akt III AUa 691/17