Spółka kapitałowa do prowadzenia swoich spraw potrzebuje organów, w których skład wchodzą osoby fizyczne mogące realnie i prawnie podejmować wszelkie czynności celem jej reprezentacji i zarządu. Mandat do pełnienia funkcji możemy zdefiniować jako upoważnienie do pełnienia obowiązków i wykonywania praw członka zarządu. Mandat zaczyna się z rozpoczęciem kadencji, jeżeli taka jest ustanowiona, albo też z początkiem trwania okresu pełnienia funkcji przez czas nieoznaczony. Zakończenie mandatu do pełnienia funkcji jest uzależnione od sposobu jego wygaśnięcia. [1] Jednym ze sposobów zakończenia mandatu jest odwołanie członka zarządu. Co jednak w przypadku, gdy takiemu członkowi zarządu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego? Czy takich osób również dotyczy ochrona przedemerytalna?
Stosunek korporacyjny
Członkowie zarządu są powoływani w oparciu o przepisy kodeksu spółek handlowych. Uchwała o powołaniu kreuje stosunek organizacyjnoprawny (korporacyjny), łączący członka zarządu ze spółką. W takiej uchwale o powołaniu na członka zarządu można dodatkowo zawrzeć postanowienia dotyczące wynagrodzenia wypłacanego w oparciu o stosunek korporacyjny (nie jest w tym zakresie potrzebne zawierania żadnej dodatkowej umowy).
Umowa z członkiem zarządu
W praktyce obok uchwały o powołaniu na członka zarządu zawiera się z takimi osobami dodatkowe umowy. Może to być zarówno umowa o pracę, jak i tzw. kontrakt menadżerski (w przypadku członków zarządów nie zaleca się zawierania umów B2B, ale to już temat na odrębny artykuł).
Odwołanie członka zarządu a rozwiązanie umowy o pracę
Stosunek członkostwa w Zarządzie jest całkowicie niezależny od stosunku pracy. Uchwała o odwołaniu z funkcji członka zarządu spółki z o.o. powoduje natychmiastowe ustanie korporacyjnego stosunku członkostwa w zarządzie spółki. Nie prowadzi jednak do automatycznego rozwiązania stosunku pracy będącego podstawą zatrudnienia na tym stanowisku. [2] Wyjątkiem będzie sytuacja, w której umowę o pracę zawarto na czas pełnienia funkcji w zarządzie.
Zakończenie stosunku pracy z byłym członkiem zarządu wymaga podjęcia dodatkowych czynności prawnych i to przez właściwy podmiot. W zależności od stanu faktycznego może być to rada nadzorcza lub zarząd. Przyjmuje się, że możliwe jest wypowiedzenie umowy o pracę odwołanemu członkowi zarządu przez radę nadzorczą spółki tylko w razie podjęcia na jednym posiedzeniu tego organu uchwał, z których wynika zarówno ustanie korporacyjnego stosunku członkostwa, jak i równoczesna wola wypowiedzenia stosunku pracy odwołanemu członkowi zarządu. Z momentem ustania korporacyjnego stosunku członkostwa w zarządzie wskutek odwołania przez uprawniony organ organem właściwym do podejmowania wszelkich czynności prawnych w imieniu pracodawcy, w tym do rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem, który utracił status członka jej zarządu, staje się – co do zasady – zarząd spółki.
Przyjmuje się, że odwołanie ze stanowiska członka zarządu spółki, które nie zostało skutecznie podważone w trybie przepisów prawa handlowego, z reguły stanowi przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi zatrudnionemu w charakterze członka tego zarządu. Jeśli więc odwołanej ze stanowiska członka zarządu osobie nie wypowiedziano umowy o pracę (zlecenia), pozostaje ona w dalszym ciągu ze spółką w stosunku pracy (zlecenia). [3]
Ochrona przedemerytalna
Przepisy prawa pracy zawierają szereg przepisów ograniczających możliwość rozwiązania umowy o pracę, w tym m.in. ochronę przedemerytalną. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. [4] Tym samym chroniona jest ustawowa gwarancja trwałości zatrudnienia i pewności pozyskiwania środków utrzymania w ramach pracowniczego stosunku pracy (ale nie w ramach stosunku organizacyjnego / korporacyjnego) w przedemerytalnym okresie potencjalnie zmniejszonych szans na znalezienie nowego zatrudnienia.
Kodeks pracy nie przewiduje uchylenia ochrony przedemerytalnej pracownika z powodu jego odwołania z pełnienia funkcji członka zarządu. Tej nie stosuje się jedynie w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, a także w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Oznacza to, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi – odwołanemu członkowi zarządu, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Nie może też nastąpić zmiana warunków pracy i płacy w celu powierzenia tej osobie innego stanowiska, chyba że na podstawie zgodnego porozumienia stron.
Roszczenia odwołanego członka zarządu, z którym rozwiązano stosunek pracy
Z racjonalnego punktu widzenia niepożądane jest kreowanie stosunku pracy, w którym obowiązki pracownicze nie mogą i nie będą mogły być wykonywanie. Sąd pracy ma możliwość wyboru za pracownika roszczenia o odszkodowanie zamiast zgłoszonego przywrócenia do pracy, kiedy uwzględnienie tego ostatniego żądania jest niemożliwe lub niecelowe. Brak możliwości wykonywania obowiązków pracowniczych po restytucji stosunku pracy w pełni uzasadnia zastosowane tych przepisów i wybranie za pracownika roszczenia o odszkodowanie. Jednak w przypadku byłego członka zarządu spółki – podlegającego szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy – sąd pracy jest związany żądaniem przywrócenia do pracy wtedy, kiedy z ustaleń faktycznych wynika, że odwołanie z zarządu nastąpiło na skutek okoliczności niezwiązanych z zawinionym, nienależytym wywiązywaniem się przez niego z obowiązków organizacyjnych i zarazem pracowniczych. W tym przypadku przywrócenie do pracy powoduje nawiązanie ze strony pracownika jedynie formalnej więzi z pracodawcą, bez faktycznego świadczenia pracy, a więc powrót na stanowisko odwołanego członka zarządu, chyba że strony dojdą do porozumienia w zakresie zmiany warunków pracy. [5]
[2] wyrok SN z dn. 6.04.2011 r., sygn. akt II PK 255/10
[3] wyrok SN z dn. 3.03.2011 r., sygn. akt II PK 201/10
[4] art. 39 KP
[5] uchwała SN z dn. 16.05.2012 r., sygn. akt III PZP 3/12
Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.
Ta strona wykorzystuje pliki cookies. Poprzez kliknięcie przycisku „Akceptuj", bądź „X", wyrażasz zgodę na wykorzystywanie przez nas plików cookies. Więcej o możliwościach zmiany ich ustawień, w tym ich wyłączenia, przeczytasz w naszej
Polityce prywatności. AKCEPTUJ
