15 lutego 2024 r. weszły w życie przepisy znowelizowanej ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich, które nakładają na pracodawców zatrudniających osoby do pracy z dziećmi i inne podmioty zajmujące się wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem i opieką nad małoletnimi, nowe obowiązki.

Obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich

Nowy obowiązek dotyczy organów zarządzających jednostkami systemu oświaty (przedszkola, szkoły i schroniska młodzieżowe) oraz innymi placówkami oświatowymi, opiekuńczymi, wychowawczymi, resocjalizacyjnymi, religijnymi, artystycznymi, medycznymi, rekreacyjnymi, sportowymi lub związanymi z rozwijaniem zainteresowań, do których uczęszczają albo w której przebywają małoletni, a także organizatorów tychże działalności oraz podmioty świadczące usługi hotelarskie, turystyczne czy prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego.

Zgodnie z założeniami ustawy standardami ochrony małoletnich są wewnętrzne procedury dostosowane do charakteru działalności danego podmiotu, w szczególności obejmujące:

• zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
• zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
• procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury „Niebieskie Karty”;
• zasady przeglądu i aktualizacji standardów;
• zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności;
• zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;
• osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;
• sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.

Procedury powinny obejmować także:

• wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone;
• zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet;
• procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie;
• zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.

W przypadku podmiotów świadczących usługi hotelarskie oraz turystyczne i prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego standardy dodatkowo powinny określać zasady i procedury identyfikacji małoletniego przebywającego w obiekcie hotelarskim i jego relacji w stosunku do osoby dorosłej, z którą przebywa w tym obiekcie.

Wprowadzone regulacje powinny uwzględniać sytuację dzieci niepełnosprawnych, dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, a także powinny być dostępne i zrozumiałe dla osób małoletnich. Podmioty obowiązane do ich wydania mają obowiązek umieszczenia ich na swojej stronie internetowej, a także wywieszenia w widocznym miejscu w lokalu, w wersji zupełnej oraz skróconej, przeznaczonej dla małoletnich.

Ustawodawca przewidział 6 miesięczny termin od dnia wejścia w życie ustawy na wprowadzenie przez wskazane podmioty standardów ochrony małoletnich. Niewykonanie obowiązku w terminie zagrożone jest karą grzywny do 250 zł albo karą nagany.

Jakie jeszcze obowiązki dla pracodawców i innych podmiotów wprowadza nowelizacja?

Zgodnie z nowymi regulacjami, przed nawiązaniem z osobą stosunku pracy lub  przed dopuszczeniem osoby do innej działalności związanej z wychowywaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem  sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich lub z opieką nad nimi, pracodawca lub inny organizator takiej działalności ma obowiązek uzyskania informacji, czy dane tej osoby, są zgromadzone w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym lub w Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze.

Obowiązki osoby ubiegającej się o zatrudnienie

Osoba ubiegająca się o zatrudnienie, zobowiązana jest do przedłożenia pracodawcy lub innemu organizatorowi informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdziałach XIX i XXV Kodeksu karnego (tj. przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu oraz przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności),  przestępstwa handlu ludźmi, znęcania się, a także przestępstw określonych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, lub za odpowiadające tym przestępstwom czyny zabronione określone w przepisach prawa obcego.

W przypadku, gdy taką osobą jest obywatel innego państwa niż Polska, dodatkowo powinien przedłożyć pracodawcy lub innemu organizatorowi informację z rejestru karnego państwa obywatelstwa uzyskiwaną do celów działalności zawodowej i wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi.

Nowym obowiązkiem jest także konieczność złożenia pracodawcy lub innemu organizatorowi oświadczenia o państwie lub państwach, zamieszkania w ciągu ostatnich 20 lat, innych niż Polska i państwo obywatelstwa, oraz jednoczesne przedłożenie pracodawcy lub innemu organizatorowi informację z rejestrów karnych tych państw uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi.

W przypadku gdy prawo państw obcych nie przewiduje wydawania informacji do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi, przedkłada się informację z rejestru karnego tego państwa. Natomiast, gdy prawo państwa obcego nie przewiduje również wydawania stosowanej informacji z rejestru karnego lub w danym państwie nie prowadzi się takiego rejestru, osoba ubiegająca się o zatrudnienie zobowiązana jest złożyć pracodawcy lub innemu organizatorowi odpowiednie oświadczenie o niekaralności za przestępstwa odpowiadające polskim regulacjom wskazanym powyżej. Dodatkowo w oświadczeniu powinna znaleźć się informacja, że dana osoba nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub ustawy stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi.

Oświadczenia składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.