Na podstawie art. 176 k.s.h. wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych. Obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych jest dodatkowym obowiązkiem wspólnika. Ma on charakter umowny. Spoczywa bowiem na wspólniku tylko wówczas, gdy jest wyraźnie przewidziany w umowie spółki. Może zostać nałożony na jednego, niektórych lub wszystkich wspólników.

Co może być przedmiotem świadczenia powtarzającego się?

Przedmiotem świadczenia powtarzającego się wspólnika mogą być wyłącznie świadczenia niepieniężne, które jednocześnie mają charakter okresowy. Są to przede wszystkim świadczenia polegające na zachowaniu czynnym wspólnika, czyli działaniu, daniu, ale możliwe jest również zastrzeżenie obowiązku świadczenia polegającego na zaniechaniu czy znoszeniu określonych działań spółki. Charakter takiego obowiązku powinien być związany z przedmiotem działalności spółki.

Przykładami świadczeń, które mogą być objęte omawianym obowiązkiem, są: dostarczanie przez wspólnika spółce prowadzącej działalność produkcyjną surowców potrzebnych do tej produkcji (np. chmielu, ziemniaków, buraków, drewna), dostarczanie produktów czy materiałów potrzebnych do działalności spółki (np. węgla), okresowe udostępnianie spółce maszyn lub urządzeń, potrzebnych w działalności spółki, okresowe udostępnianie pomieszczeń, w szczególności w celu przechowania produktów, świadczenie okresowo usług w postaci dokonywania pewnych czynności w spółce, na przykład kontrolowania księgowości, konserwacji sieci komputerowej. [1]

Co nie może być przedmiotem świadczenia powtarzającego się?

Przedmiotem świadczenia powtarzającego się nie mogą być świadczenia mające charakter stały. Przykładowo, wykluczone jest stałe zatrudnienie w spółce w charakterze księgowego, radcy prawnego, stałe udostępnianie spółce powierzchni magazynowych. Nie mogą to być również świadczenia o charakterze jednorazowym, np. opracowanie znaku towarowego dla towarów spółki.

Czy świadczenia powtarzające się stanowią podstawę oskładkowania?

O włączeniu do ubezpieczenia społecznego decyduje przynależność do grupy podmiotów określonej w art. 6 u.s.u.s. Przystąpienie do ubezpieczenia i opłacanie składki przez podmiot nienoszący cech podmiotu ubezpieczenia nie stanowi przesłanki objęcia – z mocy ustawy – tym ubezpieczeniem. Wspólnicy spółek kapitałowych, także jako członkowie zarządów tych spółek, nie są podmiotami ubezpieczeń społecznych. Relacje zachodzące między nimi a spółką mają charakter korporacyjny, także gdy dotyczą zobowiązania wspólnika do oznaczonych w umowie spółki powtarzających się świadczeń niepieniężnych za wynagrodzeniem (art. 176 k.s.h.). [2] Oznacza to, że świadczenia powtarzające się wspólników nie stanowią podstawy oskładkowania, czyli nie opłaca się od nich składek ZUS.

Co ZUS na świadczenia powtarzające się?

Najnowsze interpretacje ZUS są konsekwentnie niekorzystne dla wnioskodawców i nie uznają opisanych w nich świadczeń za świadczenia powtarzające się w rozumieniu art. 176 k.s.h. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jak mantre powtarza, że opisane świadczenia są świadczeniami o charakterze ciągłym, stałym, a więc takim, który nie mieści się w dyspozycji art. 176 k.s.h. Przytoczony opis obejmujący zakres, rodzaj i wymiar prac, do których zobowiązani zostaną wspólnicy w połączeniu z przedmiotem działalności spółki wskazują, obowiązki wspólników są zadaniami o charakterze usługowym. Czynności wspólników stanowią obowiązki charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, a więc umowy opisanej w art. 750 k.c. [3]

Zakres kwestionowanych przez ZUS czynności jest różny. Powyższe interpretacje dotyczą bowiem m.in. :

• utrzymania ciągłości teleinformatycznej oraz bezpieczeństwa baz danych poprzez nadzór i monitorowanie systemu przekazywania kopii, utrzymania relacji z klientami,
• pozyskiwania klientów,
• obsługi korespondencji przychodzącej i wychodzącej,
• obsługi informatycznej i konserwacji urządzeń biurowych,
• odbierania i przekierowywania połączeń telefonicznych, sporządzania pism związanych z działalnością Spółki,
• sporządzaniu ofert i kosztorysów na usługi Spółki,
• rozpatrywania reklamacji klientów,
• protokołowania Zgromadzeń Wspólników,
• wdrażania nowych pracowników,
• organizacji i przeprowadzania szkoleń,
• weryfikacji rozliczeń,
• zarządzania nieruchomościami spółki,
• usług w zakresie modernizacji i rozwoju produkcji,
• współpracy z podmiotami zagranicznymi,
• analizy zasobów,
• koordynacji koniecznych prac technicznych,
• okresowego przeglądu sprzętu BHP,
• zaopatrzenia technicznego,
• prowadzenia dokumentacji spółki,
• kontaktu z biurem rachunkowym,
• dostarczania dokumentacji księgowej.

Również wymiar kwestionowanych czynności jest różny. Wspólnicy mieli je wykonywać w różnym  zakresie, gdyż co najmniej 20 godzin w stosunku miesięcznym, w rozliczeniu kwartalnym, nie mniejszym niż 25 godzin tygodniowo, nie przekraczającym 80 godzin miesięcznie, co miesiąc w wymiarze do 120 godzin miesięcznie stosownie do potrzeb spółki, nie mniejszym od 160 godzin miesięcznie, w wymiarze łącznie od 10 do 200 godzin miesięcznie.

Co prawda można znaleźć również interpretacje pozytywne, [4] które zawierają korzystne rozstrzygnięcie wskazujące, że świadczenia powtarzające się nie stanowią podstawy do objęcia ubezpieczenia społecznymi. Jednak brak w nich opisu świadczeń powtarzających się i ich częstotliwości. W tych interpretacjach ZUS nie analizował szczegółowo postanowień umownych dotyczących świadczeń powtarzających się, a w szczególności ich charakteru. ZUS przyjmował, że samo ustanowienie w umowie spółki świadczeń powtarzających się powoduje brak objęcia tytułem do ubezpieczeń społecznych.

Zatem nawet w przypadku i takich interpretacji istnieje ryzyko, że ZUS uzna, że dane świadczenia nie stanowią świadczeń powtarzających, gdyż stan faktyczny związany z konsekwencjami dla przedsiębiorcy będzie wynikał z faktów nieopisanych we wniosku.

Możliwe są również kontrole w tym zakresie. Kontrolę wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych przez płatników składek przeprowadzają inspektorzy kontroli Zakładu. Taka kontrola może obejmować w szczególności zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych, a więc również czy świadczenia nazwane świadczeniami powtarzającymi się w istocie nie stanowią innych objętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych.

Podsumowując, jeżeli wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością „pod pozorem” świadczeń powtarzających się świadczy w rzeczywistości usługi na rzecz spółki, to powinien podlegać obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu.

[1] Kidyba Andrzej (red.), Kodeks spółek handlowych. Tom II. Komentarz do art. 151-300

[2] wyrok SN z dn. 7.03.2018 r., sygn. akt I UK 575/16

[3] pismo ZUS z dn. 27.06.2023 r., znak DI/100000/43/548/2023, pismo ZUS z dn. 13.06.2023 r., znak DI/100000/43/491/2023, pismo ZUS z dn. 7.06.2023 r., DI/100000/43/368/2023, pismo ZUS z dn. 25.05.2023 r., znak WPI/200000/43/497/2023, pismo ZUS z dn. 24.05.2023 r., znak WPI/200000/43/465/2023

[4] pismo ZUS  z dnia 9 lutego 2022 r., znak DI/100000/43/71/2022, pismo ZUS z dnia 3 lutego 2022 r., znak WPI/200000/43/121/2022, pismo ZUS z dnia 10 marca 2021 r., znak DI/100000/43/135/2021