Rozpoczął się wrzesień i dzieci wróciły do szkół, a nauczyciele do nauczania. My jednak dziś na naszym blogu opowiemy nie o kwestiach związanych z nauczaniem, ale o urlopie dla poratowania zdrowia. Wyjaśnimy czym jest, oraz kto, kiedy i na jakich warunkach jest uprawniony do tego urlopu. 

Czym jest urlop dla poratowania zdrowia? 

Urlop dla poratowania zdrowia jest szczególnym świadczeniem pracowniczym, zbliżonym do instytucji urlopu wypoczynkowego. Jest on udzielany w celu:

• przeprowadzenia zaleconego leczenia (choroby zagrażającej wystąpieniem choroby zawodowej lub choroby, w której powstaniu czynniki środowiska pracy lub sposób wykonywania pracy odgrywają istotną rolę) lub
• na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową.

Jego celem jest bowiem (przy zagwarantowaniu trwałości stosunku pracy oraz możliwości korzystania z dotychczasowych uprawnień w zakresie wynagrodzenia i innych świadczeń pracowniczych, w tym socjalnych) zapewnienie nauczycielowi możliwości poddania się zalecanemu leczeniu dla odzyskania pełnej zdolności do pracy i kontynuowania zatrudnienia. 

Jakie są przesłanki urlopu dla poratowania zdrowia? 

Nauczyciel powinien spełniać łącznie następujące przesłanki: 

1) zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy na czas nieokreślony w momencie składania wniosku o udzielenie urlopu (na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony lub aktu mianowania), 

2) przepracowanie nieprzerwanie siedmiu lat w szkole, 

3) przepracowanie ww. okresu w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć.  

Okres siedmioletniej pracy w szkole powinien przypadać bezpośrednio przed datą rozpoczęcia urlopu dla poratowania zdrowia. Okres ten uważa się za nieprzerwany, jeżeli nauczyciel podjął zatrudnienie w szkole nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ustaniu poprzedniego stosunku pracy w tej samej lub innej szkole. Ponadto do tego okresu wlicza się okresy czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby oraz urlopu innego niż wypoczynkowy, trwające łącznie nie dłużej niż 6 miesięcy. W przypadku okresu niezdolności do pracy i urlopu trwających dłużej niż 6 miesięcy wymagany okres pracy przedłuża się o ten okres. 

Wymóg siedmioletniego okresu pracy w szkole dotyczy tylko udzielenia pierwszego urlopu dla poratowania zdrowia. 

Czy nauczyciel musi złożyć wniosek?  

Urlopu dla poratowania zdrowia udziela dyrektor szkoły na wniosek nauczyciela. Wniosek zainteresowanego nauczyciela jest konieczną przesłanką formalną zastosowania instytucji urlopu dla poratowania zdrowia. Wykładnia przepisów Karty Nauczyciela nie pozwala bowiem na twierdzenie, by udzielenie urlopu dla poratowania zdrowia było możliwe bez wniosku nauczyciela [1]. 

Jednak w razie spełnienia przez wnioskodawcę ustawowych przesłanek nabycia prawa do urlopu, jego udzielenie jest w zasadzie obowiązkiem pracodawcy, skoro ustawodawca nie posłużył się zwrotem „może” udzielić, co czyniłoby decyzje dyrektora szkoły uznaniową. W razie odmowy udzielania urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciel może dochodzić swoich roszczeń w tym przedmiocie na drodze sądowej w trybie przepisów o postępowaniu odrębnym z zakresu prawa pracy [2]. 

Nie dotyczy to jednak nauczycieli zatrudnionych w pełnym wymiarze i pobierających jednocześnie emeryturę. Dyrektor szkoły nie ma obowiązku udzielenia płatnego urlopu dla podratowania zdrowia nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć i pobierającemu równocześnie emeryturę [3]. 

Jaka jest procedura udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia? 

Obecnie procedura udzielania urlopu dla poratowania zdrowia zależy od tego, na jaki cel urlop jest udzielany.  

O potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia w celu przeprowadzenia zalecanego leczenia orzeka lekarz posiadający uprawnienia do wykonywania badań wstępnych, okresowych i kontrolnych, czyli tzw. lekarz medycyny pracy, wykonujący działalność w jednostce służby medycyny pracy, z którą szkoła ma zawartą umowę. W tym celu dyrektor szkoły w terminie nie dłuższym niż 7 dni roboczych od dnia złożenia przez nauczyciela wniosku, wydaje skierowanie na badanie lekarskie.  

Uprawniony lekarz wydaje orzeczenie lekarskie o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia, określające czas potrzebny na przeprowadzenie zalecanego leczenia. Od takiego orzeczenia zarówno nauczycielowi, jak i dyrektorowi szkoły przysługuje odwołanie do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy właściwego ze względu na miejsce zamieszkania nauczyciela lub ze względu na siedzibę szkoły (gdy orzeczenie lekarskie zostało wydane przez uprawnionego lekarza zatrudnionego w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy – do instytutu badawczego w dziedzinie medycyny pracy najbliższego ze względu na miejsce zamieszkania nauczyciela lub ze względu na siedzibę szkoły). 

Odwołanie wraz z uzasadnieniem wnosi się w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarskiego za pośrednictwem uprawnionego lekarza, który wydał to orzeczenie. Odwołanie powinno być sporządzone na piśmie i zawierać uzasadnienie. Zważywszy jednak na fakt, że przepisy Karty Nauczyciela nie zawierają w tym zakresie żadnych wymogów, uznać należy, że dla spełnienia powyższego warunku wystarczy wskazanie przyczyn, dla których odwołujący się nie zgadza się z treścią wydanego orzeczenia [4]. 

Następnie lekarz przekazuje odwołanie wraz z kopią dokumentacji badań podmiotowi właściwemu do rozpatrzenia odwołania w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania. Podmiot właściwy do rozpatrzenia odwołania, w terminie 30 dni od dnia otrzymania odwołania, wydaje orzeczenie lekarskie po przeprowadzeniu badań lekarskich. Orzeczenie to jest ostateczne. 

Dyrektor szkoły udziela nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia na podstawie orzeczenia lekarskiego. 

Natomiast urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową dyrektor szkoły udziela na podstawie potwierdzonego skierowania na okres ustalony w tym skierowaniu. Jednocześnie leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitacja uzdrowiskowa przysługuje świadczeniobiorcy na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Takie skierowanie wymaga potwierdzenia przez Fundusz.  

Czy w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel może nawiązać stosunek pracy lub podjąć inną działalność zarobkową? 

W okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nauczyciel nie może nawiązać stosunku pracy lub podjąć innej działalności zarobkowej. W przypadku stwierdzenia, że w okresie urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciel podejmuje inny stosunek pracy lub inną działalność zarobkową, dyrektor szkoły odwołuje nauczyciela z urlopu, określając termin, w którym nauczyciel obowiązany jest do powrotu do pracy. 

Dlatego podstawą odwołania nauczyciela z urlopu dla poratowania zdrowia może być również kontynuowanie zatrudnienia na podstawie stosunku pracy lub wykonywanie innej działalności zarobkowej rozpoczętych przed udzieleniem tego urlopu [5]. 

Ile razy można nauczycielowi udzielić urlopu dla poratowania zdrowia? 

Nauczycielowi można udzielić kolejnego urlopu dla poratowania zdrowia nie wcześniej niż po upływie roku od dnia zakończenia poprzedniego urlopu dla poratowania zdrowia. Między kolejnymi okresami urlopu musi zatem występować przerwa. Jednocześnie łączny wymiar urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciela w okresie całego zatrudnienia nie może przekraczać 3 lat. Oznacza to, że przewidziany łączny wymiar urlopu, który w okresie całego zatrudnienia nie może przekraczać 3 lat, nie może być zrealizowany jednorazowo [6].  

[1] wyrok Sądu Najwyższego z dn. 25 lipca 2006 r., sygn. akt I PK 47/06 

[2] uchwała Sądu Najwyższego z dn. 14 lutego 2012 r., sygn. akt III PZP 1/12 

[3] uchwała Sądu Najwyższego z dn. 24 maja 1994 r., sygn. akt I PZP 24/94 

[4] J. Lisowski, K. Stradomski, Karta Nauczyciela. Komentarz, Wyd. 2, Warszawa 2021 

[5] uchwała Sądu Najwyższego z dn. 7 lipca 2005 r., sygn. akt II PZP 5/05 

[6] Barański Andrzej, Rozwadowska-Skrzeczyńska Joanna, Szymańska Maria, Karta Nauczyciela. Komentarz, wyd. X 

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.

TAGI: karta nauczyciela, nauczyciele, urlop dla podratowania zdrowia, urlop pracownika