Dziś skupimy się na okresie ochrony przedemerytalnej na nowych zasadach. Obniżony wiek emerytalny to już nie nowość, gdyż został on zmieniony – do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn – z dniem 1 października 2017 r. Najistotniejsza dla pracodawców okazuje się znajomość przepisów przejściowych tej nowelizacji. W poniższym artykule postaramy się rozwiać wątpliwości kiedy okres ochrony przedemerytalnej dobiega końca, w obliczu zmiany ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Emerytalny fajrant – w jakim wieku?

Do października 2017 r. wiek emerytalny kobiet urodzonych po 30 września 1973 roku oraz mężczyzn urodzonych po 30 września 1953 roku wynosił 67 lat. Osoby, które urodziły się wcześniej mogły liczyć na emeryturę po osiągnięciu niższego wieku – stosownie do wskazań szczegółowo określonych w dawnym brzmieniu art. 24 ustawy emerytalnej. W wyniku nowelizacji, niezależnie od dokładnej daty urodzenia, wszystkie kobiety w wieku 60 lat oraz mężczyźni po osiągnięciu 65 roku życia są uprawnieni do emerytury. Jedyne kryterium – osoby te muszą być urodzone po 31 grudnia 1948 r.

Zmiany są istotne z punktu widzenia art. 39 kodeksu pracy, bowiem pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (oczywiście z pewnymi wyjątkami jak chociażby „dyscyplinarka” 🙂 ).

Wzór na wyliczenie okresu ochronnego  🙂

Pytania i wątpliwości wielu pracodawców skłoniły nas do wyjaśnienia, jak prawidłowo określić granicę czasową dla ochrony przedemerytalnej przy obniżonym wieku emerytalnym. Wielu błędnie uważa, że wystarczy uwzględnić, jako ochronny, okres 4 lat przed osiągnięciem przez pracownika  wieku emerytalnego na nowych zasadach (np. ochrona kobiet w okresie 56-60 lat). Zwykłe i automatyczne dla wszystkich pracowników zastosowanie działania odejmowania jest tu jednak niewłaściwe! 🙂 Kluczem do rozwiązania nurtującego pracodawców pytania są przepisy przejściowe.

Obowiązkową lekturą dla zatrudniających powinny być art. 28 oraz 29 z ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Przepisy te wyróżniają dwie sytuacje:

1. Pracownik był już w okresie ochronnym (art. 28)

Pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej – a więc w dniu 1 października 2017 r. – byli już w okresie ochronnym na starych zasadach (przy uwzględnieniu wcześniej właściwego dla danego pracownika wieku emerytalnego), korzystają z okresu ochronnego od samego początku wejścia w życie nowych przepisów, aż do osiągnięcia wieku emerytalnego na starych zasadach. Praktycznie oznacza to, iż osoby te mogą korzystać z „dłuższej” ochrony niż przewiduje to obniżony wiek emerytalny – kobiety więcej niż do 60 lat i mężczyźni dłużej niż do 65 lat.

Nie można zatem automatycznie stwierdzić, biorąc pod uwagę, przyjmijmy przykładowo, że pracownik mając aktualnie 61 lat, nie jest w okresie ochronnym i można wypowiedzieć mu umowę o pracę. Jego okres ochronny, jeżeli trwał już w dniu 1 października 2017, trwa aż do ukończenia wieku wedle dyspozycji dawnego art. 24 ustawy emerytalnej – w zależności od daty urodzenia danego pracownika.

Przykład: Pracownica urodziła się 18 lutego 1957 r.  Wedle wcześniejszego wieku emerytalnego, mogłaby przejść na emeryturę z ukończeniem 61 lat i 5 miesięcy. Kluczem jest wiek w momencie wejścia w życie nowelizacji – 1 października 2017 r. pracownica miała ukończone 60 lat i 8 miesięcy – była zatem w okresie ochronnym (bo do 61 lat i 5 miesięcy brakowało jej mniej niż 4 lata). Jej ochrona trwa jednak nadal pomimo że już przekroczyła 60 rok życia. Co więcej będzie trwała (tak jak przed nowelizacją) do 18 lipca 2018 r. (gdy osiągnie 61 lat i 5 miesięcy).

Oczywiście taki pracownik po osiągnięciu 60 roku życia, może skorzystać z prawa i przejść na przysługującą mu emeryturę. Jeśli jednak tylko zechce pracować, jak w naszym  przykładzie, do 61 roku i 5 miesięcy, będzie miał do tego prawo, a pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć mu umowy z uwagi na okres ochronny. Będzie to wyjątek od zasady stanowiącej, że osiągnięcie wieku emerytalnego kończy ochronę.

2. Gdy pracownik nie był „pod ochroną” (art. 29 ust.1)

Gdy w świetle wcześniej obowiązujących przepisów ustawy emerytalnej pracownik nie był jeszcze w ochronie przedemerytalnej, bowiem brakowało mu więcej niż 4 lata do osiągnięcia wcześniejszego wieku emerytalnego, jednak osiągnie wiek 60 (kobieta)n/ 65 (mężczyzna) lat przed upływem 4 lat od dnia wejścia w życie nowych przepisów (od października 2017) to….będzie pod ochroną przez okres 4 lat licząc od 1 października 2017 r. W tym przypadku także może zdarzyć się sytuacja w której pracownik osiągnie wiek 60 lat (emerytura na nowych zasadach) jednak nadal będzie pod ochroną.

Przykład: Pracownica w dniu 1 października 2017 r. miała 57 lat i 6  miesięcy i nie była pod ochroną z uwagi na wcześniejszy wiek emerytalny. Okres ochronny rozpoczyna się dla niej z dniem wejścia w życie ustawy, czyli 1 października 2017 r. Gdyby nie przepisy przejściowe, byłaby chroniona jedynie przez 2,5 roku, czyli do 60 roku życia. Art. 29 ust.1 zabezpiecza ją, bowiem pracodawca nie będzie mógł jej  zwolnić aż do 1 października 2021 r. mimo że wcześniej osiągnie już nowy wiek emerytalny.

Bez pracy w dniu 1 października 2017 r. (art. 29 ust 2)

Przepisy przejściowe zabezpieczają przed zwolnieniem także osoby, które w dniu 1 października 2017 r. nie były pracownikami, a jednocześnie osiągną wiek emerytalny (dla kobiet 60 lat i dla mężczyzn 65 lat)  przed upływem 4 lat od dnia wejścia w życie ustawy obniżającej wiek emerytalny. Te osoby będą chronione przez 4 lata licząc od 1 października 2017 r., także wówczas, gdy upływ tego okresu przypadnie po osiągnięciu obniżonego wieku emerytalnego

Przykład: Gdyby kobieta z poprzedniego przykładu w dniu 1 października 2017 r. była bezrobotna, jednak podjęła pracę dokładnie 1 października 2019 r. gdy kończyła 59 lat i 6 miesięcy, bez przepisu przejściowego jej ochrona przedemerytalna powinna zakończyć się w ciągu 6 miesięcy. Przepisy jednak wydłużają okres jej ochrony o półtora roku – do 1 października 2021 r. ponieważ dopiero wówczas minie 4-letnia wydłużona ochrona.

Po upływie odpowiedniego czasu od nowelizacji sytuacja się unormuje, a zwykłe działanie odejmowania: wiek emerytalny – 4 lata = okres ochrony przedemerytalnej, będzie prawidłowym równaniem 😉  Na tę chwilę pracodawcy są jednak zmuszeni do sięgania do dawnego brzmienia art. 24 ustawy emerytalnej oraz stosowania się do „wzorów” z przepisów przejściowych.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa  oraz ma charakter wyłącznie  informacyjny. Stanowi  wyraz poglądów jego  autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.