Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności. Jak jednak zastosować  powyższą zasadę w sytuacji, w której pracownik odebrał wysłane do niego listem poleconym oświadczenie, wracając już z przeprowadzonych kontrolnych badań lekarskich (uzyskawszy zdolność do pracy na zajmowanym stanowisku)?

Kiedy pracownikowi jest złożone oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę?

Wypowiedzenie umowy o pracę może zostać doręczone pracownikowi osobiście, a także wysłane do niego listem poleconym. Zostaje ono złożone w chwili doręczenia oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy drugiej stronie. Jeśli jest ono złożone w formie pisemnej liczy się chwila otrzymania pisma przez jego adresata. W przypadku zatem odebrania przez pracownika stosownego oświadczenia na poczcie, to datą jego złożenia jest data odbioru przesyłki na poczcie.

Co oznacza zakaz rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności?

Zakaz rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności nie ma zastosowania, jeżeli pracownik jest nadal niezdolny do pracy wskutek choroby powodującej tę niezdolność, a do pracy zgłasza się tylko w celu przerwania biegu okresu uprawniającego pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę. Jeśli w takim przypadku pracownik stawi się do pracy i zgłosi gotowość jej wykonywania, to obowiązkiem pracodawcy jest w pierwszej kolejności skierowanie pracownika na kontrolne badania lekarskie. Dopiero pozytywny wynik takich badań (stwierdzenie braku przeciwwskazań medycznych do wykonywania dotychczasowej pracy) będzie dla pracodawcy stanowił przeszkodę w rozwiązaniu z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika [1].

W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Obowiązek pracodawcy skierowania na badania kontrolne po wyczerpaniu okresu zasiłku chorobowego dotyczy pracownika, który po upływie tego okresu stawił się do pracy i zgłosił gotowość jej wykonywania [2].Trzeba też zauważyć, że kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.

Pracownik może nie odebrać od razu wysłanego do niego listem poleconym oświadczenia o rozwiązaniu z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika i pozostawić je do podwójnego awizowania. Wówczas na skutek odebrania przez pracownika przedmiotowego dokumentu po uzyskaniu przez niego zdolności do pracy rozwiązanie umowy o pracę jest skuteczne, ale wadliwe.

Oznacza to, że w przypadku odwołania się przez pracownika od złożonego oświadczenia jego roszczenia będą uzasadnione a sąd zasądzi odszkodowanie albo przywrócenie do pracy (a w szczególnych przypadkach wskazanych w k.p. również wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy).

Innymi słowy, dojdzie do rozwiązania stosunku pracy, ale rozwiązanie umowy o pracę należy w tej sytuacji uznać za otwierające pracownikowi drogę do ewentualnego odwołania. Pracownik może podnieść, że po ustaniu zwolnienia lekarskiego zgłosił się z gotowością do pracy, za którą należy uznać prośbę o wystawienie skierowania na badania lekarskie.

Jakie działania powinien podjąć pracodawca wiedząc, że pracownik zgłasza się po skierowanie na badania lekarskie, podczas gdy oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę nie zostało jeszcze przez niego odebrane?

Odwołanie oświadczenia (w tym o rozwiązaniu z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika) jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. Jeżeli zatem pracownik przychodzi do pracodawcy po skierowanie na badania lekarskie, to pracodawca powinien od razu cofnąć oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia bez winy pracownika wysłanego listem poleconym.

Jeżeli pracownik prosi o skierowanie na badania lekarskie za pośrednictwem poczty e-mail, aby jak najszybciej zadziałać, pracodawca powinien wysłać na adres e-mail pracownika przedmiotowe cofnięcie oświadczenia. Cofnięcie oświadczenia powinno wówczas nastąpić w postaci elektronicznej opatrzonej kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Co powinien zrobić pracodawca jeżeli pracownik odebrał oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy po przeprowadzonych badaniach kontrolnych?

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika jest czynnością jednostronną, ale już z chwilą złożenia wywiera skutek prawny dla obu stron. Dlatego jeżeli dotarło do pracownika, może być cofnięte jedynie za jego zgodą.

W takiej sytuacji najlepiej będzie, aby dwie osoby (upoważnione do przetwarzania danych osobowych, z czego przynajmniej jedna upoważniona do występowania w imieniu pracodawcy) udały się do pracownika i zaproponowały (z uwagi na zmianę sytuacji) cofnięcie oświadczenia o rozwiązaniu z umowy o pracę. Taką propozycję można też wysłać do pracownika w formie elektronicznej lub listem poleconym.

Pracownik nie ma obowiązku zgodzić się na cofnięcie oświadczenia (a skoro oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia bez winy pracownika do niego już dotarło, to nie można cofnąć go bez jego zgody). Istnieje zatem ryzyko, że pracownik nie wyrazi na nie zgody. Wówczas  złożone oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy jest skuteczne, ale wadliwe. W tym kontekście można się zastanawiać, czy pracodawca w ewentualnym procesie może powoływać się na art. 8 k.p., skoro podjął działania zmierzające do cofnięcia oświadczenia? Zgodnie z tym przepisem nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Na te jednak pytanie odpowiem w kolejnym artykule na naszym blogu.

[1] wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 r., sygn. akt III BP 1/14

[2] wyrok Sądu Najwyższego z dn. 21 września 2001 r., sygn. akt I PKN 639/00